Het enneagram is een persoonlijkheidsmodel dat zich met bewust of onbewust gedrag bezighoudt. Enneagram komt van het Griekse ennea dat 9 betekent en ‘grammos’ dat staat voor punten. Het enneagram is een eeuwenoud model en staat o.a. symbool voor 9 persoonlijkheidsstructuren. Het deelt persoonlijkheden onder in negen verschillende types, die elk hun eigen sterktes en zwaktes hebben.
We herkennen allemaal de kwaliteiten die elk type heeft. Ieder mens heeft één van deze types als meest dominante in zich: het levensdoeltype. Dit type vertelt je waar jou kracht ligt, maar ook je zwakheden en wat je komt leren op aarde.
De negen enneagram-typen worden beschreven vanuit de manier waarop ze in het leven staan. Het model beoogt inzicht te geven in persoonlijkheid en de relaties met anderen. Het enneagram probeert ook bewustwording te creëren voor de aanleg die elk type heeft voor bepaalde kwaliteiten, zoals empathie, alwetendheid en liefde.
Je enneatype is al ontstaan voordat je 6 maanden oud was. Toen al is er al een specifieke overtuiging ontstaan waardoor je op een bepaalde manier naar het leven kijkt. Alle typen hebben hun eigen overtuiging. Bij de Perfectionist is dat bijvoorbeeld “ik ben niet perfect” en bij de Helper “ik ben niet goed genoeg” en de Avonturier “ik word tekort gedaan”. Je kan het ook zien als een bepaalde kleur bril waardoor je kijkt. Je realiseert je niet dat er ook andere kleuren brillen bestaan. Elk type heeft zijn eigen specifieke kenmerken.
Wat is het nut van het enneagram?
Het enneagram gaat over de terugkeer naar de essentie. Elke passie heeft in een aspect van de hogere deugd van de essentie zijn tegenpool. De mens wordt verondersteld op zoek te zijn naar dat aspect van de hogere deugd dat we missen.
Het diagram bestaat uit negen basismodellen van ons gedrag. Elk mens herkent de negen modellen meestal wel in zijn eigen leven, maar er is er bij de meesten wel één die dominant is. Het dominante model verklaart waarom wij ons op een bepaalde manier gedragen of een bepaalde kijk op de wereld hebben.
De typering van elk van de negen modellen is een beschrijving van behoeftes, aannames en positieve en minder positieve drijfveren om situaties in het leven aan te gaan. Het type bepaalt in belangrijke mate de bril die opgezet is om problemen te bezien.
Inzicht in het enneagram beoogt mensen te helpen zichzelf en anderen te begrijpen, en in het bijzonder waarom mensen op een bepaalde manier op elkaar reageren. Ook wil het een handvat geven om naar persoonlijke groei te zoeken.
De nummers staan voor de volgende karakteristieken in de Enneatypen:
1 Perfectionist: Perfectionisten zijn gericht op perfectie en zeggen dat alles altijd beter kan. Ze zijn principieel en idealistisch. Ze houden er hoge normen en waarden op na en beoordelen anderen op basis daarvan. Ze willen alles verbeteren en zijn bang om fouten te maken. Ze zijn zeer goed georganiseerd en zorgen voor logica. Zij hanteren hoge standaards. Ze onderdrukken hun woede, totdat het er af en toe volstrekt onverwacht uitbarst. Ze zijn wijs, realistisch, nobel en hebben een hoge moraal. Enen hechten veel waarde aan regels en structuren.
2 Helper: Helpers zijn gericht op het helpen van anderen. Ze zijn gezellig, oprecht, vriendelijk en warm. Ze hebben het hart op de juiste plek. Tweeën richten zich altijd op anderen en weten wat die nodig hebben. Ze offeren zichzelf op om de ander te helpen. Ze kunnen sentimenteel zijn en willen anderen behagen. Ze letten daarbij niet op wat ze zelf nodig hebben, maar willen nodig zijn voor anderen. Ze hopen op de liefde van anderen door liefde aan anderen te geven. Diep van binnen voelen tweeën eenzaamheid.
3 Winnaar: Winnaars zijn succesvol en werken altijd keihard. Ze zijn ambitieus, charmant, competent, hebben veel energie en hechten aan status. Drieën maken zich vaak zorgen over hun imago en wat anderen over hen denken en zeggen. Ze zijn workaholics, en stellen zich zeer competitief op. Ze passen hun imago aan de situatie aan. Ze zijn goed in het geven van leiding, en verliezen nooit hun doelen uit het oog. Drieën willen altijd winnen.
4 Romanticus: Romantici zijn gevoelig, uiterst creatief en zelfbewust, maar ook gereserveerd. Ze zijn emotioneel eerlijk en persoonlijk, maar laten zich vaak leiden door stemmingen. Het gaat op-en-neer. Ze ervaren de gevoelens van anderen alsof het hun eigen gevoelens zijn. Ze kunnen zichzelf minderwaardig en kwetsbaar voelen. Vieren willen niet gewoon zijn, en dat alleen al maakt hen uniek.
5 Waarnemer: Waarnemers zijn alert, hebben inzicht en vooral overzicht. Vijven zijn de waarnemers die zichzelf kunnen isoleren om de zaak van alle kanten te bekijken en dan met een haarscherpe analyse naar voren te komen. Ze malen niet om kleding of imago, en houden niet van emoties. Ze zijn rustig, analytisch, onafhankelijk, competent, maar kunnen ook excentriek zijn. Het zijn rustige mensen met een visie. En ze vallen niet op.
6 Loyalist: De 6 is gericht op zekerheid. “De wereld is gevaarlijk en niemand vertelt echt de waarheid. Wat zijn de ware bedoelingen achter datgene wat verteld wordt? Ik heb betrouwbare vrienden nodig.” Loyalisten zijn toegewijd, gericht op zekerheid, betrouwbaar, hardwerkend en verantwoordelijk. Zessen moeten goed uitgelegd krijgen wat er van hen wordt verwacht, en wie waarvoor verantwoordelijk is. Ze kunnen onder stress goed werken, terwijl ze daar meteen ook erg over kunnen klagen. Ze hebben problemen met hun zelfvertrouwen en zoeken bevestiging. Ze zijn vaak te voorzichtig en wat angstig. Zessen zijn gezellig, en hechten veel waarde aan betrouwbare vrienden en collega’s. Ze komen op voor de zwakkeren
7 Avonturier: De 7 is gericht op plezier. “Hoe kan ik, met behulp van mijn creativiteit, op een innovatieve manier problemen oplossen?” Avonturiers zijn productief, druk, optimistisch en spontaan. Ze bruisen van de ideeën en hebben veel opties nodig om goed te kunnen functioneren. Het zijn charmeurs die het avontuur zoeken. Ze zijn gek op uitdagingen en zien weinig problemen, wel oplossingen. Ze zijn praktisch, maar hebben niet bijster veel discipline. Zevens stellen graag zaken uit die niet leuk zijn om te doen. Ze zijn gezellig, leuk en charmant. Maar hun impulsiviteit kan hen in problemen brengen.
8 De Baas: Bazen zijn krachtig, sterk, dominant en vol zelfvertrouwen. Ze beschermen graag anderen, maar hebben een hekel aan zwakte. Het zijn trotse mensen, die lichamelijk vaak sterk lijken. Ze willen controle over de situatie en als ze die niet krijgen, worden ze confronterend en intimiderend. Ze hebben een klein hartje maar zorgen ervoor dat anderen niet te dichtbij komen. Ze vertrouwen op hun eigen kracht. Achten zijn de leiders uit het Enneagram. “Ik ben sterk.”
9 Bemiddelaar: Bemiddelaars zijn makkelijk, stabiel, wekken vertrouwen en vermijden ruzies. Ze zijn vriendelijke mensen, die begrip hebben voor alle standpunten maar kunnen zelf moeilijk kiezen: ‘Is het ja of zal ik nee zeggen?’ Negens zijn spiritueel, begripvol en hebben tijd nodig om iets klaar te krijgen. Ze kunnen ook tamelijk koppig zijn. Ze brengen graag mensen bij elkaar om een conflict uit te praten maar verdoven zichzelf als er problemen in hun eigen leven opdoemen. De 9 is gericht op harmonie. “Als ik vriendelijk en kalm blijf, en verbonden met andere mensen, komt alles in orde”.
Ik beschrijf het enneagram ook wel eens als lampjes. Sommige lampjes branden fel en sommige zwak. Misschien zijn er ook wel lampjes die helemaal geen licht geven. Ze in, voor de cliënt geschikte, balans brengen is het doel wat ik voor ogen heb met eik coaching.